Tyłozgryz spośród wszystkich wad zgryzu występuje najczęściej. Tyłozgryz charakteryzuje zmiany w obrębie dolnego łuku zębowego, a także żuchwy. Objawy tyłozgryzu widoczne są w rysach twarzy. Patrząc na profil twarzy widoczny jest specyficzny obraz, zwany „ptasim profilem” wynikający ze zmian czynnościowych aparatu ortognatycznego. U większości osób z tyłozgryzem z powodzeniem wykorzystuje się leczenie z wykorzystaniem aparatów ortodontycznych, jednakże skrajne przypadki tej wady zgryzu wymagają leczenia chirurgicznego.

Co przyczynia się do powstawania tyłozgryzu?

Przyczyn ujawniania się tyłozgryzu należy upatrywać między innymi w okresie niemowlęctwa oraz wczesnego dzieciństwa. Tyłozgryz u dzieci może powstawać na skutek przedłużonego okresu karmienia dziecka za pomocą butelki, ssania smoczków i palców. Tyłozgryz u dziecka może być także skutkiem ujawniania się stanów niedoborów składników odżywczych w diecie. Wymienia się tutaj głównie krzywicę, czyli niedobory witaminy D, przyczyniające się do zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforowej. Krzywica powoduje zmiany patologiczne kośćca, w tym żuchwy i szczęki, a także uzębienia.

Główne typy tyłozgryzu

Tyłozgryz różnicowany jest w kilka typów, w zależności od mechanizmu patogenezy ujawniającej się wady zgryzu. Wyróżnia się 3 główne typy tyłozgryzu:

– tyłozgryz całkowity, który polega na cofnięciu dolnego łuku zębowego 

– tyłozgryz częściowy, wynikający z nieproporcjonalnego rozrostu kości szczęki, skutkujący wysunięciem górnej wargi

– tyłozgryz rzekomy – wysunięcie jedynie przednich dolnych zębów. 

Często spotykaną wadą zgryzu jest tyłozgryz z protruzją, której towarzyszy wychylenie zębów w stronę wargową.

Ćwiczenia stosowane przy tyłozgryzie

Zanim wdrożymy leczenie wady zgryzu, warto ćwiczyć tyłozgryz, aby objawy wady nieco załagodzić. Opierają się one głównie na ćwiczeniach mięśni mimicznych i żucia. Warto posłużyć się ćwiczeniem Rogersa, polecanym dla dzieci w wieku szkolnym. To ćwiczenie tyłozgryzu polega na przybraniu pozycji wyprostowanej, odchyleniu głowy i rąk do tyłu, a następnie kilkukrotnym wysuwaniu żuchwy do maksymalnego położenia w płaszczyźnie poziomej. Z czasem warto zwiększać liczbę powtórzeń oraz serii tego ćwiczenia. 

Leczenie tyłozgryzu

Właściwa diagnostyka pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia tyłozgryzu. Rozpoznanie tyłozgryzu opiera się przede wszystkim na zdjęciach rentgenowskich, a także zdjęciach profilu pacjenta, które są podstawą do analizy rysów twarzy. Oprócz tego w diagnostyce tyłozgryzu ogromne znaczenie mają wyciski pobrane od pacjenta oraz analiza stanu uzębienia. W początkowym okresie zaleca się leczenie tyłozgryzu z wykorzystaniem aparatów czynnościowych, a dopiero później z zastosowaniem aparatu stałego.

Wskazania do leczenia operacyjnego tyłozgryzu 

Operacja tyłozgryzu zalecana jest w skrajnych przypadkach wad zgryzu. Dotyczy to między innymi chorych z tyłożuchwiem, na przykład w przebiegu sekwencji Pierre’a Robina. W tej jednostce chorobowej zmniejszona żuchwa przyczynia się do zapadania się języka, a w konsekwencji do problemów z oddychaniem. Operacja tyłozgryzu przeprowadzana jest przez chirurga szczękowo-twarzowego, który współpracuje z ortodontą. W zależności od stanu pacjenta z tyłozgryzem dokonuje się zmiany długości trzonu żuchwy, czasami także gałęzi żuchwy. Obraz pacjenta z tyłozgryzem przed i po operacji wyraźnie się różni, przyczyniając się także do poprawy funkcjonalności w obrębie szczęki, żuchwy oraz stawu skroniowo-żuchwowego.

Konsekwencje nieleczonego tyłozgryzu

Wdrożone leczenie tyłozgryzu wpływa nie tylko na wygląd pacjenta, ale także na właściwości funkcjonalne narządu żucia. Tyłozgryz, który jest nieleczony może przyczyniać się do bólów migrenowych głowy oraz zaburzeń w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego. Tyłozgryz wyraźnie pogarsza proces przeżuwania pokarmu, w związku z czym pokarm nie w pełni przeżuty trafia do żołądka, wywołując dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Zalicza się tutaj między innymi niestrawność oraz procesy gnilne zachodzące w jelitach. Tyłozgryz powoduje także nadmierne ścieranie się powierzchni zębów, które skutkuje większą podatnością na próchnicę oraz stany zapalne jamy ustnej.